Telnet Nedir?
8.1.1.
Telnet Nedir?
Telnet, Internet ağı üzerindeki bir makinaya uzaktan bağlanmak için geliştirilen
bir TCP/IP protokolü ve bu işi yapan programlara verilen
genel addır. Bağlanılan makinaya girebilmek (login) için orada bir kullanıcı
isminizin (user name) olması gerekir. Tabii ki, bir de telnet erişim programı!!.
Telnet erişim programları, günümüzdeki işletim sistemlerinin çoğunda işletim
sistemi ile birlikte gelmektedir. Eğer kullanabileceğiniz bir telnet programı
yoksa, Shareware Com ( http://www.shareware.com/
) gibi bir Arşiv sitesinden alabilirsiniz. Bazı kütüphane ve herkese açık
telnet bazlı web servisleri, buralara telnet ile bağlanıldığında,
kullanıcı ismi (numarası) istemeyebilirler; ya da, kullanıcı ismi ve parola
olarak ne yazmanız gerektiği bağlandığınızda
otomatik olarak karşınıza çıkar. Telnet, BBS (Bulletin Board Systems)
sistemlere internet üzerinden erişimde günümüzde yaygın olarak
kullanılmaktadır.
8.1.2.
Telnet Nasıl Yapılır? "Telnet Yapmak" ne demek?
Bir başka yarı Türkçe, yarı Ingilizce deyim daha : "Telnet
Yapmak". Bu deyim, telnet protokolü kullanan bir program ile
internet uzerindeki
bir makinaya (host) bağlanmayi anlatmak için kullanılır. Telnet yapmak için
genellikle (gene kullanılan sisteme göre değişmekle birlikte);
TELNET <telnet_yapılacak_makina_adı (ya da IP
adresi)>
şeklinde bir komut vermek gerekir. Daha sonra, bağlanacağımız bilgisayarın
giriş ekranı (login screen / login prompt) karşımıza gelir. Burada kullanıcı
adı ve parola yazılıp makinaya girilir. Burada, bağlandığımız yerdeki işletim
sistemi komutları geçerlidir!! Bağlandığımız sistemdeki makinayı
kapatınca yine kendi sistemimize geri döneriz. Grafik arabirimli Telnet
programları günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu
programlarda, telnet yapılacak adres yukarıdakine benzer şekilde komut
satırından girilebildiği gibi, programın menü sistemi üzerinden de
girilebilir.
Bazı Telnet programları ZMODEM, KERMIT gibi 1980'li yıllarda (ve kısmen
1990'ların başlarında) çok popüler olan, bilgisayardan bilgisayara
dosya aktarımı protokollerini de desteklerler.
8.1.3.
Telnet ile bir makinaya bağlandım. Ama ekranıma garip şeyler oluyor. Problem
nedir?
İşte TELNET yapılırken karşılaşılan en önemli sorun. Bunun nedeni
kullandığınız terminal tipinin bağlandığınız yerdeki sistem tarafından
tanınmamasıdır. ?u an kullanılan bazı terminal tipleri: VT52, VT100,
VT102, VT220, IBM3270 vb.. olarak sıralanabilir. Bu terminal tipleri,
klavyedeki harf karakterlerinin ve kontrol karakterlerinin (Enter, Esc,
Fonksiyon tuşları, yön tuşlari vb) adreslenmesi ve yerleştirilmesi
sekillerine göre birbirlerinden farklılıklar gösterirler. Bazı terminal
tiplerinde pek çok kontrol karakteri tanımsız olabilir ya da daha enteresan
karakterler tanımlı olabilir. (Buna en güzel örnek IBM3270'tir.) Bu
problemin tek cözümü uygun terminal emülasyonu yapan bir TELNET
programı kullanmaktir. Bir unix makinadan ibm vm makinaya telnet yaparken
sisteminizde varsa, telnet yerine tn3270 kullanmanız sorununuzu çözer.
Internet üzerindeki sistemlerin çoğu vt100 terminal tipini destekler.
Bu yüzden kullandığınız TELNET programının bu terminal tipini destekleyip
desteklemediğini kontrol edin.
8.1.4.
VM/CMS'te, VT100 terminal emülasyonu ile nasıl TELNET yapılır?
VM/CMS'de bu işi yapan program TNVT100 'dür. TNVT100 <bağlanacağınız_yer>
formatı ile kullanılır. Kullanımı bir hayli problemli olmakla birlikte
biraz dikkat ederseniz işinizi görür. TNVT100 ile bağlantı yaptıktan sonra
aşağıdaki tuşları SAKIN KULLANMAYIN !!!
TAB, INS, DEL, ERASE OF, ERASE INPUT, NEW LINE, BACK TAB IBM3270 - TNVT100 geçişi
sırasında bazı tuşların ve tuş
kombinasyonlarının
işlevleri şöyledir :
IBM3270 VT100 IBM3270 VT100
--------- --------- ----------- ----------
PF3 BACKUP Key PF21 Page Up
PF5 TAB PF22 Page Down
PF7 Break PF23 Home
PF8 ESC PF24 End
PF9 Cursor Up PA1 Exit/Quit
PF10 Cursor Down PA2 Print Screen
PF11 Cursor Left (Prev) CLEAR ESC-O-M
PF12 Cursor Right (Next)
Kontrol karakterleri ise (CTRL-A, CTRL-C vb..) şoyle verilir.
<C>C-Enter CTRL-C
<C>V-Enter CTRL-V
.........
<C> yerine, ingilizce ibm3270 klavyede "cent" isareti; Türkce
ibm3270 klavyede ise -Ç- gelir. Söz gelimi, CTRL-C üretmek için; <C>Ç
yazıp
ENTER'a basılmalıdır. HELP TNVT100 komutu ile kullanım konusunda daha
ayrıntılı bilgiler elde edilebilir.
8.1.5.
TELNET ile erişebileceğim Bilgi Servisleri/Kütüphaneler var mı?
Bu tip servisler genellikle kütüphanelerdir. Internet üzerindeki pek çok
kutuphane TELNET ile bağlanılıp kısıtlı tarama yapılmasına olanak tanımaktadır.
Bu durumda, ilgili kütüphane adresine TELNET yapıldıktan sonra belirli bir
kullanıcı numarası yazılıp ektileşimli bir tarama ortamına girilir. Türkiye'de
Bilkent Üniversitesi Kütüphanesi'ne telnet erişimi mevcuttur. Anadolu Üniversitesi
kutuphanesine ise gopher üzerinden erişim mümkündür. Aşağıdaki bilgiler,
en son 1996 başlarında kontrol edilmiştir. Bazı adresler şu an çalışmayabilir.
Bilkent Üniv. Kütüphanesi : bliss.bilkent.edu.tr (terminal tipi: vt100)
user : guest (sifre gerekmiyor)
Anadolu Üniv. Kütüphanesi : gopher gopher.anadolu.edu.tr.
Bilkent ve Anadolu Univ. kutuphanelerine gopher linkleri takip edilerek te
erisilebilinir. Ayrıca, Tübitak'in bazı veri tabanlarina telnet ile erişmek
mümkün.
telnet kalkan.tetm.tubitak.gov.tr
user bodrum! ---> başka bir makinaya yönlendiriyor.
daha sonra,
user tarama0 .. tarama9 (şifreler isimlerle aynı)
Bu veri tabanlarina Tubitak Gopher'dan da erişmek mümkündür. Yurt dışında
Telnet ile erişilebilecek bazi popüler kütüphaneler
şunlardır:
(Aşağıdaki adreslerin en son denenme tarihi : Mayis 1995 /OG/)
İsim Telnet yapılacak adres Login name (Login bilgisi)
--------------------------------------------------------------------------
University of Texas athena.uth.scsa.edu LIS
Health Sciences shrsys.hslc.org SAL
Yale University ringding.law.yale.edu library
Massachusetts library.mit.edu <enter> /V <enter>
Universitaet Goettingen opac.sub.gwdg.de opc
Joint Ircam - CNRS ftp.ircam.fr libquery
Cambridge Univ. ipgate.cam.ac.uk ul
Bu kütuphane servisleri, WAIS türü indeksleme sistemleri ile gopher ve Web üzerinden
bağlantı ve sonrasında tarama/bilgi alma şeklinde yeni
oluşumlar içine girmektedirler. Yakın gelecekte kutuphanelere olan telnet erişimi
yerini bu sistemlere bırakabilir. Her geçen gün Web arayüzlü kütüphane
servisleri çoğalmaktadır. Daha geniş bilgi, 7. Bölüm'de (Internet Üzerinde
Sorgulama) bulunabilir. Web üzerinden erişilebilecek iyi bir kütüphane
kataloğuna (Coğrafi Bölgelere, Kütüphane Tipine göre ilgili kütüphanelerin
adresleri) http://library.usask.ca adresinden (WebCats; Library Catalogues on
the World Wide Web) ulaşılabilir.
8.1.6.
Hytelnet nedir?
Hytelnet, Telnet/Gopher/Web/Wais tabanlı; herkese açık erişim sağlayan
kütüphane sistemlerine bağlantıyı menü tabanlı bir sistem üzerinden
kolayca yapmamızı sağlayan bir yardımcı programdır. Bu program,
ilgili bağlantı bilgilerini içeren bir veri tabanına sahiptir. Hytelnet'in
farklı
platformlarda (Sun/Pc/Mac ) sürümleri vardır.